ფრაგმენტი სასკოლო აქტივობიდან "იუნკრები"

პოსტი ფეისბუქიდან...

არ ვიცი რატომ, რამ მიბიძგა, მაგრამ პარლამენტის შენობაში ფოტოსურათების გამოფენაზე შორიდან სწორედ ამ სტენდმა მიიპყრო ჩემი ყურადღება, და მიუხედავად იმისა, რომ მეჩქარებოდა, გზას გადავუხვიე და მივუახლოვდი. ახალგაზრდა 1921 წელს საქართველოს დამოუკიდებლობისთვის შეწირული იუნკერი ბესარიონ კემულარია აღმოჩნდა.
"ბესარიონ კემულარია (შტაბს-კაპიტანი)

1921 წლის მარტში ბესოს უმცროსმა დამ, 22 წლის მარიამ კემულარიამ, შეაღწია ფილიპე მახარაძესთან და სთხოვა, ნება დაერთოთ ძმის ცხედარი საძმო საფლავიდან ქუთაისში გადაესვენებინა. მახარაძის შეკითხვაზე: «ბიძიკო, შენ პატრონი არ გყავს?» მან უპასუხა: «პატრონი თქვენ მომიკალით!»...

ნება დართეს. მარიამმა მუშები იქირავა და მარტის სუსხიან დღეს «სობოროს» საძმო საფლავი გაიხსნა. შეამოწმეს თერთმეტი დაღუპული ვაჟკაცი, ბესო მათ შორის არ იყო. «მეტი აღარ შეგვიძლია!» - განაცხადეს მუშებმა. მარიამმა სთხოვა მეთორმეტეც ენახათ და თუ ბესო არ იქნებოდა, იმ მეთორმეტეს წაასვენებდა, დაკრძალავდა და იგლოვებდა როგორც ძმას. მეთორმეტე სწორედ ბესო აღმოჩნდა!...

მარიამმა ძმა ქუთაისის მთავარანგელოზის ტაძრის ეზოში დაკრძალა. გავიდა ხანი, საბჭოთა ხელისუფლებამ ტაძარი დაანგრია, სასაფლაო გააუქმა და იმ ადგილას ე.წ. «მთავრობის სახლის» აშენება გადაწყვიტა.

ოჯახმა ბესოს საფლავი კვლავ გახსნა და ნეშტი საგვარეულო სასაფლაოზე გადაასვენა.

(დისშვილის ნათელა ხურცილავას მოგონება)"

 ავთო კემულარია

პოლონეთის არმიაში....

პოლონელებმა თავის ჯარში მიღებით კარი გაუხსნეს არა მხოლოდ იუნკრებს, არამედ მაღალ სამხედრო ოფიცრობას, რითაც საშუალება მისცეს მათ სამხედრო სასწავლებლებსა და სპეციალურ კურსებზე თავიანტი ცოდნა აეღორძინებინათ.
ესენი იყვნენ,

გენერლები:
1. ყაზბეგი
2. ბაქრაძე
3. კონიაშვილი
4. ზაქარიაძე
5. ჩხეიძე

პოლკოვნიკები:
1. გველესიანი
2. ვაჩნაძე
3. მიქელაძე
4. ბაგრატიონი
5. კანდელაკი
6. კვიკვიძე
7. ერისთავი
8. თევზაძე

მაიორები: 
1. ქუთათელაძე დავითი
2. ქუთათელაძე ბიძინა
3. ტერიაშვილი კონსტანტინე
4. კოზიაშვილი ალექსანდრე
5. შალიკაშვილი დიმიტრი
6. სიამაშვილი ლადო
7. ფავლენიშვილი გიორგი
8. არონიშიძე არტემი
9. ალავიძე ალექსანდრე
10. ყიფიანი ალექსანდრე
11. მაჭავარიანი დავითი

კაპიტნები:
1. კვალიაშვილი ლევანი
2. კანდელაკი მიხეილი
3. ინჯია ვასილი
4. ვაჩნაძე დავითი
5. მამალაძე ზენონი
6. რუსიაშვილი მიხეილი
7. კლიმიაშვილი დავითი
8. ქავთარაძე ივანე
9. ჭყონია

ამათგან,
მაჭავარიანი ლევანი გარდაიცვალა მეორე მსოფლიო ომის წინ, დასაფლავებულია გილრიში.
მამალაძე ზენონის გვამი იპოვეს ომის დროს კატინის დახვრეტილთა სასაფლაოზე.
ჭყონია - მფრინავი, დაიღუპა 1939 წლამდე,  დასაფლავებულია ვარშავაში.
პოლკოვნიკი ნიკოლოზ ვაჩნაძე გარდაიცვალა გერმანიაში ტყვეობაში, დაკრძალულია ბუხენვალდის სასაფლაოზე ბერლინის მახლობლად. გვამის გაკვეთის დროს კუჭში აღმოაჩნდა პატარა ბოთლის ნამტვრევები შხამით. როგორც ჩანს თავი მოიწამლა.

იუნკრები:

1. ნანუაშვილი ივანე - სამხედრო აკადემიის კურსდამთავრებული. გერმანელებთან ომის დროს ქვეითთა ჯარის დივიზიის საოპერაციო დარგის უფროსი. გამოირჩეოდა ნიჭიერებით და შესანიშნავი მეხსიერებით. სამხედრო ხელოვნების ღრმა ცოდნით და ხასიათის სიმტკიცით. მოახერხა ტყვეობიდან თავის დაღწევა. მონაწილეობდა ომში გერმანელთა წინააღმდეგ. ომის სემდეგ წავიდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში და თავს ირჩენდა მძღოლობით.
ინგლისურ ენაზე გამოაქვეყნა ნაშრომი: "რა უნდა იცოდეს ყველა ადამიანმა საბჭოთა კავშირზე", რომელიც დიდი პოპულარობით სარგებლობდა ქართველ ემიგრანტებში.
იყო "იუნკერთა კავშირის" აქტიური წევრი და ჟურნალ "მხედრის" თანამშრომელი.
ამერიკაში დაავადდა კუჭის კიბოთი, დაკრძალულია კალიფორნიაში.

2. მათიკაშვილი ნიკოლოზი -  ცნობილი ქართველი პოეტის, გიორგი ლეონიძის ღვიძლი დეიდაშვილი. სამხედრო აკადემიის კურსდამთავრებული. მსახურობდა ქ. ლვოვის მე-19 ქვეითთა პოლკში. გერმანელებთან ომის დროს ეკავა პოლკის ტაქტიკური ადიუტანტის ( შტაბის უფროსის) თანამდებობაზე. მსახურობდა ასევევ სამხედრო სამინისტროში ქვეითი ჯარის წვრთნის დარგში.
იყო "იუნკერთა კავშირის" აქტიური წევრი და ჟურნალ "მხედრის"  თანამშრომელი, ასევე, პოლონეთის აღმოსავლეთმცოდნეთა კავშირის წევრი და ჟურნალ "ფშევლონდ ორინტალისტიჩის" თანამშრომელი.

3. ლაღიძე დავითი -
 

“მხედარი”

”iunkerTa kavSirma” parizSi gamosca sakuTari Jurnali “mxedari” qarTul enaze, romelic gamodioda sakmaod didxans. Mmisi redaqtori iyo iunkeri dolika vaCnaZe. Jurnali ibeWdeboda sam TveSi erTxel da masSi Suqdeboda iseTi sakiTxebi, rogoricaa:

1.   saqarTveloSi mimdinare movlenebisaTvis Tvalyuris devneba.

2.   samxedro xelovnebis gaRrmaveba

3.   saqarTvelos teritoriis Seswavla strategiuli TvalsazrisiT

4.   didi qarTveli mxedarTmTavrebi warsulSi da maTi wagebuli da mogebuli omebi

5.   zrunva daqsaqsul qarTvel emigrantTa erTianobisaTvis

6.   kulturuli Semoqmedeba saqarTveloSi: literatura, mxatvroba, xelovneba.

"იუნკერთა კავშირი"

samxedro skolis damTavrebam, oficris xarisxebis miRebam da sxvadasxva polkebSi mivlinebam iunkrebi erTmaneTs daaSora. erTmaneTTan mWidro urTierTobis mizniT, maT Seqmnes organizacia “iunkerTa kavSiri”. igi warmoadgenda damoukidebel, TviTmmarTvel organos. iyo cdebi, rom organizacia iuridiulad ecno poloneTis mTavrobas, magram ruseTTan urTierTobis gamwvavebis SiSiT es cdebi uSedegod dasrulda. miuxedavad amisa, ”iunkerTa kavSirma” didxans da nayofierad imoRvawa. SeimuSaves kavSiris wesdeba, romelic miznad isaxavda saqarTvelos damoukideblobisaTvis Tavdadebul Sromas da brZolas.

“iunkerTa kavSiris” umaRlesi organo iyo kavSiris kreba. igi tardeboda weliwadSi erTxel. kreba irCevda gamgeobas. gamgeoba warmoadgenda erTi wlis vadiT arCeul umaRles aRmasrulebel organos, romelic angariSvaldebuli iyo krebis winaSe. Kkrebaze xdeboda gasuli wlis muSaobis Sedegebis ganxilva, momavali wlis miznebis dasaxva, samuSao gegmis Sedgena da aseve, aRmasrulebeli organos – gamgeobis yovelwliuri ganaxleba.

gamgeobas hyavda rogorc mudmivi, aseve arCeviTi wevrebi.  

gamgeobis mudmivi da aqtiuri wevrebs warmoadgendnen: 

1.      daviT laRiZe 
2.      vano (ivane) ninuaSvili
3.  nikoloz maTikaSvili

gamgeobas mxarSi udgnen, zurgs umagrebdnen da yovelmxriv exmarebodnen iunkrebi: 

1.  valodia laRiZe 
2.   petiko TayaiSvili 
3.    mixeil kvaliaSvili
4.    farnaoz nacvliSvili
5.  lado maxaZe
6. Jurnal “mxedris” gamomcemeli dolika vaCnaZe

samwuxarod, es axalgazrduli patriotuli organizacia arsebobda safrangeTSi gadmoxvewili saqarTvelos demokratiuli xelisuflebis yuradRebis miRma. ყოველგვარი ცდა, რომ პოლონეთის მთავრობას მაინც ეცნო "იუნკერთა კავშირი" უშედეგოდ დამთავრდა, სავარაუდოდ, საბჭოთა რუსეთთან პოლიტიკური ურთიერთობების გაუარესების თავიდან ასაცილებლად.D
da, aseve samwuxarod, meore msoflio omis periodSi mTeli masala, rac “iunkerTa kavSiris” muSaobas Seexeboda daiwva.

იუნკრები

 ჩვენს ეპოქაში მათ ხსოვნას მიუძღვნეს სიმღერა.....
ლექსი ზაზა აბზიანიძისა, მუსიკა თეონა ჭინჭარაული ჩეფმენისა, ასრულებს თეონა ჭინჭარაული ჩეფმენი

დევნილობაში....

   მარშუტი ევროპაში. ძალიან გრძელი და დამღლელი, დაუსრულებელი მოლოდინით აღსავსე აღმოჩნდა...იუნკრები იმედოვნებდნენ, რომ უცხოეთში წასვლით უმაღლეს სამხედრო ხელოვნებას დაეუფლებოდნენ და მომავალში განთავისუფლებულ საქართველოში ცოდნით აღჭურვილნი დაბრუნდებოდნენ.
    ძალიან ამაღელვებელია სამშობლოში მათი ყოფნის უკანასკნელი წუთები: " მოაჯირს მიყრდნობილნი ბათუმს გავცქეროდით. იქიდან ზარბაზნების გრგვინვა და ტყვიამფრქვევთა კაკანი მოისმოდა....იუნკერთა სევდიანი სახეები ღრმად ჩაფიქრებასა და სევდას მისცემოდა... დილით ადრიანად წამოვცვივდით, ავირბინეთ გემბანზე, რომ ქართული მიწისთვის უკანასკნელად შეგვეხედა. საუბედუროდ, ირგვლივ ჯანღი შემოკვროდა. ნაპირი აღარა ჩანდა..."
     გემებით "მარიათი" და "ვესტათი" დაიწყო დევნილი ქართველების მოგზაურობა ევროპისაკენ. პირველი ნავსადგური, სადაც მათ მოუწიათ შეჩერება სტამბოლი იყო.
     სტამბოლი - უძველესი კონსტანტინეპოლი მაშინ ოსმალთა იმპერიის დედაქალაქი იყო. 1921 წლისათვის ოსმალეთი იყო ორად გაყოფილი - ერთ მხარეს ოსმალთა სულთანი  და მისი მომხრეები იდგნენ, მეორე მხარეს - ქემალ ფაშა და მისი მომხრეები, რომლებიც ახალ  ოსმალეთს უყრიდნენ საფუძველს. მათ ანგორის მთავრობას (თანამედროვე ქალაქი ანკარა) უწოდებდნენ ადგილმდებარეობის მიხედვით.

     "კონსტანტინოპოლში 69 იუნკერი ჩამოვიდა. თვეები გადის და ლტოლვილთა ბედი კი არ ირკვევა, პირიქით, ამ ხალხს ღვთის ანაბარად ტოვებენ. მაშინ იუნკერი შინ, სამშობლოში დაბრუნდა. დანარჩენ იუნ­კერთა საკითხი კვლავ ღია რჩე­ბოდა», - წერდა გენერალი გიორგი კვინიტაძე. მისი შუამდგომ­ლობით, ხუთი იუნკერი: 

1. გიორგი ოდიშელიძე, 
2. კუკური თოხაძე,
3.  ივანე ვაჩნაძე, 
4. ჭინჭარაძე და 
5. კინწურაშვილი 

საფრან­გეთის "სენ-სირის" სამ­ხედ­რო სასწავლებელმა მიიღო. სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ ისინი კოლონიალურ ჯარებში მსახურობდნენ. მეორე მსოფლიო ომის დროს მონაწილეობა მიიღეს გერმანელებთან ბრძოლაში. ზოგიერთმა პოლკოვნიკის ხარისხს მიაღწია, ზოგმა ლეგიის საპატიო ორდენი მიიღო. დაჯილდოებულ იქნენ სხვა სამხედრო ჯილდოებითაც. ამის შემდეგ მათი ბედი უცნობია.
 

    სა­ბერ­ძნეთმა 13 კაცი მიიღო ათენის სამხედრო სკოლაში,  ესენი იყვნენ: 

1. დავით ლაღიძე
2. დიმიტრი  ლაღიძე
3. ვლადიმერ ლაღიძე
4. სვიმონ კობიაშვილი
5. ილარიონ ლობჟანიძე
6. ვლადიმერ ციბაძე
7. ნიკოლოზ მათიკაშვილი (ცნობილი ქართველი პოეტის გიორგი ლეონიძის ღვიძლი დეიდაშვილი)
8. ლადო მახარაძე
9. ფარნაოზ ნაცვლიშვილი
10. სვიმონ აბაშიძე
11. შოთა ნიკოლაძე
12. ივანე ნინუაშვილი

ეს ხალხი მოგვიანებით, ბალკანეთში გართულებული პოლიტიკური ვითარების გამო, იძულებული გახდა 1922 წლის შემოდგომაზე საბერძნეთიდან პოლონეთის სამხედრო სასწავლებელში გადასულიყო სწავლის გასაგრძელებლად.
       საბერძნეთის სკოლა იუნკრების გადმოცემით, იყო ორწლიანი და საინტერესო,  შინაარსიანი პროგრამა ჰქონდა. პირველ წელს პრაქტიკული და თეორიული მეცადინეობის გვერდით დიდი ადგილი ჰქონდა დათმობილი ზოდაგსაგანმანათლებლო საგნებს. კერძოდ, მათემათიკას, ისტორიას, მართლმსაჯულებას, ჯარის მომარაგებას, ტოპოგრაფიას. მეორე წელს უფრო დაწვრილებით ეცნობოდნენ სამხედრო ხელოვნებას სპეციალობის მიხედვით. მაგ: ქვეითთა ჯარი, არტილერია, ცხენოსნობა, საინჟინრო დარგები.

 რჩე­ბოდა კიდევ 30-მდე იუნ­კერი, რომელთა მიმართაც საბჭოთა ხე­ლის­უფ­ლებამ გამოიტანა დად­გენი­ლება, დაებრუნებინათ სამ­შობ­ლოში. იუნკრებმა დაბ­რუნე­ბაზე უარი განა­ცხა­დეს.  

პოლონეთის სკოლა.

     პოლონეთის სამხედრო სწავლება ითვალისწინებდა, რომ ოფიცერს ჯერ ერთწლიანი ე.წ. "პოდხორუნაჟების" სკოლა უნდა დაემთავრებინა და შემდეგ ორწლიანი სკოლა თავისი სპეციალობის მიხედვით. სკოლის ინსტრუქტორ-მასწავლებლები პირველ მსოფლიო ომში გამოცდილი ოფიცრებისგან შედგებოდა. დიდი ყურადღება ექცეოდა ფიზიკურ აღზრდას, ამტანობის გამომუშავებას. ამის გარდა, ყოველი სასწავლო წლის დასასრულს იუნკრები პრაქტიკას გადიოდნენ სხვადასხვა პოლკებში. 

       სამხედრო სკოლის დამთავრების შემდეგ, იუნკრებმა მიიღეს ოფიცრის ხარისხები და გადანაწილდნენ პოლონეთის სხვადასხვა პოლკებში.

      ერთმანეთთან მჭიდრო ურთიერთობა  რომ არ დაეკარგათ,  მათ შექმნეს  ორგანიზაცია "იუნკერთა კავშირი"